Tüp Bebek Aşamaları
Yumurtalıkların Uyarılması :
Doğal bir siklusta olgunlaşmış follikülün içerisinden genellikle tek bir yumurta atılmaktadır. Tedavinin ilk aşaması olan yumurtalıkların uyarılmasında yeterli sayıda döllenme yeteneğine sahip yumurta elde etmek amaçlanır. Çünkü; birden fazla sayıda yumurta elde edilmesi, daha çok sayıda embryo elde edilmesine ve bunların içinden en kalitelisinin seçilebilmesine imkan tanımaktadır. kaliteli embryo transferi ile gebelik şansı artmaktadır. Bu amaçla yumurtalıklar çeşitli ilaçlar ile uyarılır.
Yumurtalıkların uyarılmasına başlandıktan sonra hasta belirli aralıklarla kontrole çağrılır ve gelişen follikülleri kontrol edilir. Tedavide amaç mümkün olduğunca fazla sayıda 16 - 20 mm çaplı follikül elde etmektir. Hedef 14 mm'den büyük follikül başına 200 pg/ml östrojen düzeyine ulaşmaktır. Folliküller yeterli büyüklüğe ulaştığında son olgunlaşmayı sağlamak için halk arasında çatlatma iğnesi olarak bilinen 5.000 - 10.000 ünite human chorionio gonadotropin (hCG) enjeksiyonu yapılır. Çatlatma iğnesinden 32 - 36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılır.
Yumurta Toplama :
Yumurtaların uyarılması ile belirli büyüklüğe ulaşmış folliküller elde edildiği zaman, çatlatma iğnesi yapılarak 32 - 36 saat sonrasında yumurta toplama işlemi uygulanır. Yumurta toplama işlemi vajinal ultrason eşliğinde yumurtalığın içine iğne ile girilerek yumurta içeren folliküllerin boşatılmasıdır. Bu işlem lokal veya genel anestezi ile yapılabilir ve işlem 10 -15 dakika kadar sürer. Yumurtalar toplandıktan birkaç saat sonra etraflarındaki hücreler temizlenerek olgun olup olmadıkları değerlendirilir. Olgun olan yumurtalara ise dölleme ( mikroenjeksiyon) işlemi uygulanır. Hasta yumurta toplama işleminden sonra 1 – 2 saat merkezimizde dinlenerek evine gidebilir.
Fertilizasyon :
Alınan yumurtalar hemen laboratuvara gönderilerek her biri olgunlaşma açısından incelenir. Kadının yumurtalarının toplandığı sırada, erkek de mastürbasyon yöntemiyle sperm verir. Elde edilen spermlerin sıvılaşması beklenir; sıvılaşan sperm saysı, şekli ve hareketliliği bakımından incelenir. Yumurta ve spermler hazırlandıktan sonra fertilizasyon işlemine geçilir. bu amaçla iki yol izlenebilir; 1-) Spermler ve yumurtalar bir araya bırakılır. Her bir yumurta hücresi için yaklaşık 20.000 sperm kullanılır. Spermlerin yumurtaları döllemesi beklenir. 2-) Yumurtanın döllenmesinde ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi kullanılabilir. Mikroenjeksiyonda meni spermi veya azospermi (menide sperm bulunmaması) halinde testisinden TESE, MESA, PESA yöntemleriyle elde edilen spermler kullanılabilir. Bu yöntemde yumurtanın içerisine tek bir sperm enjekte edilerek döllenme sağlanabilmektedir. İşlemden 16 -18 saat sonra döllenme olup olmadığı kontrol edilir.
Embryo Transferi : Elde edilen döllenmiş yumurtalara embryo denir. Embryolar iki hücreli aşamadan çok hücreli blastokist aşamasına kadar herhangi bir dönemde transfer edilebilmektedir, ancak transfer zamanı en sık 4 – 8 hücreli aşamada (2 veya 3. günü) tercih edilir. Embryolar 2. ve 6. günler arasında transfer edilebilir. Transfer edilen embryo sayısı ile klinik gebelik arasında direkt bir ilişki vardır. Transfer edilen embryo sayıs arttıkça gebelik şansı da artmaktadır ancak; bununla beraber çoğul gebelik ve bu durumun getirdiği erken doğum vb. sorunlar da artmaktadır. Çoğul gebelik halinde komplikasyonların artması nedeniyle bir veya iki embryo transferi tercih edilmektedir. Pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de embryo transfer sayısı kanunlar ile düzenlenmiştir.
Embriyo transferi sırasında hasta jinekolojik muayene pozisyonunda yatırılır. Vajinaya spekulum takıldıktan sonra steril serum fizyolojik ile temizlik yapılır ve özel kültür sıvıları ile rahim ağzı temizlenir. Embriyolog transfer edilecek embryoları katater içinde laboratuvardan getirir, işlemi yapacak olan hekim karından yapılan ultrason eşliğinde embryoları rahim içine bırakır.
Embriyo transferi işlemi aneztezi gerektirmeyen ağrısız bir işlemdir. İşlem sonrası 12. günde hasta gebelik testi için merkeze çağrılır.
Gebelik Testi :
Embryo transferinden 12 gün sonra önce idrarda, sonra kanda (beta-hCG) gebelik testi yapılır. Kanda yapılan testin sonucuna göre gebelip olup olmadığı belirlenir. Testi pozitif çıkanlara 2 gün sonra tekrar kanda gebelik testi yapılır. İki testin sonuçları arasındaki ilişki değerlendirilirerek gebeliğin sağlıklı olup olmadığına karar verilir. Bu hastalar 2 hafta sonra ilk gebelik ultrasonu için tekrar merkezimize gelirler. Bu ilk ultrasonda rahimde gebelik kesesi olup olmadığına bakılır.